AVM Tedavisinde Gamma Knife

AVM, beyin damar yumakları ya da arteriovenöz malformasyonlar gibi isimlerle bilinen beynin damarsal bir hastalığıdır. AVM tedavisinde Gamma Knife uygulanan tedavi modalitelerinden biridir. Beyindeki atardamar ve toplardamar arasında oluşmuş anormal damarsal yapıları ifade eder. En önemli risk bu yapının yırtılıp kanaması ve hastada beyin kanamasına yol açmasıdır. Bu oldukça tehlikeli bir durumdur. Kanamanın şiddetine göre yaşamı tehdit eden tablolar dahi söz konusu olabilir. Yapılan farklı çalışmalar bir AVM’nin her yıl yüzde 2 ila 4 arasında kanama riski olduğunu bildirilmiştir.

Damar Yumağı Tedavileri

Günümüzde beyindeki damar yumaklarının tedavisinde 3 temel seçenek vardır. İlki damar yumağını cerrahi olarak çıkarmaktır. İkincisi Gamma Knife ile vücut dışından damar yumağına ışın göndererek zaman içinde küçülmesini ve kaybolmasını sağlamaktır. Üçüncüsü ise bilek ya da kasık damarından girip AVM’ye ulaşıp, toplardamar ve atardamar arasındaki yolun çeşitli maddeler kullanılarak kapatılmasıdır. İlk iki yöntem beyin cerrahları tarafından uygulanırken, üçüncü yöntem daha çok girişimsel radyologlar tarafından yapılır.

AVM Tedavisinde Gamma Knife

AVM’lerin tedavisinde en sık uygulanan yaklaşım cerrahidir. Ameliyat ile damar yumağı beyinden tamamen çıkarılabilir. Hastaya bir zarar vermeden bu işlem uygulanabiliyorsa ameliyat en etkili ve en hızlı tedavi yöntemidir. Özellikle beynin görece risksiz bölümlerinde yer alan yüzeyel bölgelerine yerleşmiş AVM’lerde cerrahi rahatlıkla tercih edilebilir. Ancak AVM beynin derinlerindeyse, çevresinde hassas yapılar varsa cerrahinin risk derecesi artar. Yine de cerrahın tecrübesi ile riskli bölgelerdeki AVM’ler dahi nöromonitörizasyon eşliğinde yüksek başarıyla çıkarılabilir.

Riskli olgularda Gamma Knife önemli bir tedavi seçeneği olarak değerlendirilir. Damar yumağının konumu ve şekli detaylarıyla hesaplanarak Gamma Knife ışınları ilgili yapıya yönlendirilir. Gamma Knife AVM’yi bir anda ortadan kaldırmaz. AVM’nin beslenmesini sonlandırır. Böylece damar yumağı büzüşür, küçülür, kanama riski ortadan kalkar ve 2-3 yıl içinde de tamamen kaybolabilir.

Hangi AVM’ler Gamma Knife için Uygundur?

• Daha önceleri 3 cm’den küçük AVM’ler Gamma Knife ile tedavi edilebilirken, gelişen teknoloji ile bu sınır ortadan kalkmıştır. Bizim de İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroşirürji Kliniğinde kullandığımız yeni nesil Gamma Knife cihazı 3 cm’den büyük lezyonları da tedavi etme imkanı veriyor. Nasıl? Doz fraksiyonu yaparak hastaya 20 gray radyasyon bir günde değil beş günde yani beş seansta verilebiyor. Ayrıca lezyon fraksiyon da yapılabiliyor. Lezyonunun bir kısmı şimdi kalanı ise bir süre sonra irradiye edilebiliyor. Biz de kliniğimizde cerrahi olarak tedavi ettiğimizde morbidite riski çok yüksek olacak hastalarımızda bu uygulamaları tercih ediyoruz. Örnek vermek gerekirse, yakın zamanda bir hastamızın 5 cm’lik AVM’sini Gamma Knife ile planladık. Tedavisini iki seansa böldük. İlk kısmı ışınladık. İkinci ışınlamayı 3 ay sonrasına planladık.
• Özellikle boyutu 2 cm civarı olan AVM’ler Gamma Knife’a oldukça hızlı yanıt verirler. İlgili damar yumağı tedaviyi takip eden üç yıl içinde yaklaşık yüzde 90 oranında kaybolur. 3 cm civarı boyuta sahip AVM’lerde bu oran yüzde 60’lardadır.
• Beynin kritik noktalarında yer alan ve cerrahi için aşırı riskli olarak değerlendirilen AVM’lere Gamma Knife uygulanabilir. Detaylı planlamayla sadece ilgili lezyona ışın vermek mümkündür.

Hangi AVM’ler Gamma Knife için Uygun Değildir?

• Hali hazırda yırtılmış ve kanamaya yol açmış bir AVM’ye Gamma Knife yapılmaz. Buradaki tedavi cerrahidir. Ameliyatla hem beyinde birikmiş kan tahliye edilir hem de kanamaya yol açan damar yumağı çıkarılır.
• Hastada ciddi baş ağrısı, epilepsi nöbeti, kulak çınlaması gibi semptomlar varsa da bu semptomları hızlıca giderebilmek için cerrahiye öncelik verilir.